Статья

Къэбэрдей-Балъкъэрым и цIыхухэу пщIэ зыхуэсщIхэ!

Ди Хэкум и къэрал махуэшхуэ нэхъ лъапIэ дыдэхэм ящыщ зымкIэ - Урысейм и махуэмкIэ - сынывохъуэхъу!

Урысей Федерацэм и къэрал суверенитетым теухуа Декларацэу илъэс 30-кIэ узэIэбэкIыжмэ мы махуэм къащтам ­Iэмал къитащ иджырей Урысейм и правовой, экономикэ лъабжьэр ягъэтIылъынымкIэ, абы и суверенитетымрэ демократие ухуэкIэмрэ я лъэщагъыр гъэбыдэнымкIэ, лъэпкъ куэду зэхэт къэралыгъуэм исхэр мамыру, зэгурыIуэу зэдэпсэунымкIэ шэ­сы­пIэхэр къызэрагъэпэщынымкIэ.

Дуней псом зыщызыубгъуа коронавирус уз цIэрыцIалэм и зэранкIэ ди гъащIэм зэхъуэкIыныгъэ куэд къыщыхъуащ. Ахэр ялъэIэсащ егъэджэныгъэ-гъэсэныгъэ IэнатIэхэми. Къапщтэмэ, илъэс блэкIахэм я мыпхуэдэ гъэмахуэ лъэхъэнэм школакIуэхэм я нэхъыбапIэм еджэныр кърахьэлIауэ, зыгъэпсэху­гъуэ лъэхъэнэм щIадзауэ щытт. Сабий лагерхэмрэ зыгъэпсэхупIэхэмри я лэжьыгъэр яблауэ япэ теуэ­гъуэр ирахьэкIырт…

Бэрбэч ХьэтIутIэ и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым иджыблагъэ къыIэ­рыхьэжащ IуэхущIапIэм щызэфIах егъэджэны­гъэ-гъэсэныгъэ лэжьыгъэм фIагъ лъагэ зэриIэм щы­­-хьэт техъуэ тхылъ. АбыкIэ хъыбар дигъэщIащ ­КъБКъУ-м и пресс-IэнатIэм.

Мэкъуауэгъуэм и 12-р ди къэралым ­игъэлъапIэ махуэшхуэ нэхъыщхьэхэм ящыщщ - Урысейм и махуэщ. УФ-р зи лъахэу къэзылъытэ дэтхэнэми лъэпкъ зэкъуэтыныгъэм и джэлэсу ябж мы ­махуэр.

Урысейм и къэрал суверенитетым ­теухуа Декларацэр къыщащтам и махуэущ ар 2002 гъэ хъуху зэрыщытар. ­Къапщтэмэ, ди Хэкум игъэлъапIэ махуэшхуэхэм я нэхъыщIэщ ар.

1990 гъэм мэкъуауэгъуэм и 12-м ­РСФСР-м и ЦIыхубэ депутатхэм я съездым къыщащтащ декларацэр, Урысейм и Конституцэмрэ и унафэхэмрэ нэхъыщхьэу зэрыщытыр къыщыгъэлъэгъуауэ.

Мы гъэм илъэс 30 мэхъу Урысейм и махуэр ди къэралым зэрыщагъэуврэ. 1990 гъэм и мэкъуауэ­гъуэм и 12-м РСФСР-м и ЦIыхубэ депутатхэм я езанэ съездым Урысейм и къэрал щхьэхуитыныгъэмкIэ Декларацэр къищтауэ щытащ. Абы щыгъэбыдат Урысейм и Конституцэмрэ абы щызекIуэ адрей хабзэ­хэмрэ я мыхьэнэ иныр. Абы щыгъуэ яубзыхуауэ щытащ ди къэралым зэ­реджэну цIэри - Урысей Федерацэ (кIэщIу - Урысей).

КъБР-м и ХэхакIуэ комиссэм и унафэщIым и ­къуэдзэ Джаппуев Мусэ республикэм ис журналистхэм дыгъуасэ яхутепсэлъыхьащ Урысей Федерацэм и Конституцэм халъхьэ зэхъуэкIыныгъэхэм теухуа урысейпсо IэIэтыр шынагъуэншэу къызэрызэрагъэпэщыну Iэмалхэм.

БРОД Александр, ЦIыхум и хуитыныгъэхэмкIэ советым хэт, «Граждан кIэ­лъып­лъыныгъэ» зэгухьэныгъэм и унафэщI:

Урысей Федерацэм и Конституцэм зэ­хъуэкIыныгъэхэр хэлъхьэным теухуа законым УФ-м и Жылагъуэ палатэмрэ къэралым и щIыналъэхэм я Жылагъуэ палатэхэмрэ ­хуитыныгъэ къарет IэIэтыр ще­кIуэкIкIэ кIэлъыплъакIуэу хахынухэм я кан­дидатурэхэр къыхалъхьэну икIи кIэ­лъып­лъакIуэхэр ягъэувыну.

1941 - 1945 гъэхэм екIуэкIа Хэку зауэшхуэм ди цIыхубэм къыщахьа Те­кIуэныгъэ Иным ялъэкIыр халъхьащ адыгэхэми. Бий ерум пэщIэту фронтым псэемыблэжу Iута зауэлIхэм куэду яхэтащ зы унагъуэм икIахэр, зы адэ-анэм къалъхуахэр. Апхуэдэхэм ящыщщ ­Къардэн Екъуб и къуэхэу Къанщобий, Хьэбас, Хьэсэн.

Къэбэрдей-Балъкъэрым и къалащхьэ Налшык щагъэуву хъуежьащ цIыхухэм къадэхуэ щIа­кхъуэхэр зралъхьэну контейнерхэр. КIэрыхубжьэ­рыху зэмылIэужьыгъуэ­хэм щелэжьыж Iуэху­щIапIэм и мурадщ къа­­лэдэсхэм яхуэ­мы­ш­хыу къэна щIакхъуэм унагъуэ псэущхьэхэм я Iус къыхищIыкIыну.

Къэбэрдей-Балъкъэрым и Iэтащхьэ КIуэ­кIуэ Казбек иджыблагъэ къызэхикIухьащ рес­публикэм и щIыналъэ зыбжанэ.

Республикэм и УнафэщIым зригъэ­лъэгъуащ Налшык къалэ дэт клиникэ сы­маджэщ №1-м мы зэманым къамыгъэсэ-бэп и унэмрэ абы къедза щIыпIэмрэ я щытыкIэр. КIуэкIуэ Казбек КъБР-м узын­шагъэр хъумэнымкIэ и министр Къалэбатэ Рустам и гъусэу тепсэлъыхьащ мы щIы-пIэм иджырей зэманым къезэгъ медицинэ IуэхущIапIэхэр щыухуэнымкIэ, апхуэдэуи республикэм узыншагъэр хъумэн и Iэна-тIэм адэкIи зегъэужьынымкIэ щыIэ хэ­кIы­пIэхэм.